Балалық шақтағы жалғыздықтың себептері / Причины детского одиночества

Жалғыздық сезімімен байланысты алғашқы сезімдер әлеуметтік шеңберінен шығып кеткен, жақын адамдарынан бөлініп қалған кезеңдерінде пайда болады. Әсіресе, бейтаныс жаңа ортада жиі туындайтын қақтығыстар кезінде.

 Бұл кездегі ата-ананың міндеті – балаларды өз тәжірибесімен бөлісуге, өз сезімдерін айтуға үйрету. Дәл осы дағды баланы құрбыларының ортасында жалғыздықтан сақтай алады.

 Бала туыстарының оны шынымен қажет ететініне, оның қызығушылықтары, қиялдары, армандары мен сезімдері олар үшін маңызды екеніне сенімді болуы керек.

Бұл құбылыстың ықтимал себептерін қарастырайық.

1. Үйдегі жалғыздық. Ата-ана бос емес, жалғыз жүре алмайсың. Балалар өздерінің пайдасыздығын және сонымен бірге жалғыздығын сезінеді. Егер бала өзін отбасының бір бөлігі, өзін қоршаған әлемнің бір бөлігі ретінде сезінбесе, онда оның басқалармен қарым-қатынас орнатуы өте қиын болады. Артыңда сүйіспеншілікке толы отбасы болса, жалғыздық басқаша болады.

2. Дос таңдау. Көбінесе ата-аналар үнемі сын айтып, кіммен дос бола алатыныңды, кіммен дос бола алмайтыныңды айту арқылы жалғыз болуға мәжбүрлейді. Бірақ бәрі де қарапайым емес. Біреулер қызықпайды, біреулер өздері араласқысы келмейді. Соның салдарынан, бала  тағы да жалғыз қалады.

3. Құрбылар тобының мүдделеріне немқұрайлы қарау баланың топтан бөлініп кетуінен де көрінеді. Заманауи ата-аналар балаларына қосымша сабақтарды жүктейтіні сонша, олар оларды жалпы мектеп істерінен алшақтатады. Бала басқаларға ұқсамайды, ол басқалармен бірге мектеп ауласын жинай алмайды, өйткені ол шахмат немесе балет сияқты әртүрлі үйірмелерге барады. Осылайша, қоғамдық байланыстар қалыптасу кезеңінде жойылады.

4. Қалыптаспаған қарым-қатынас дағдылары. Балалар қарым-қатынас жасауды білмейді: олар дөрекі, берілуді, бөлісуді, ойнауды білмейді. Сондықтан, осындай балалармен араласқысы келмейді, олардан қашады.

Балаға қалай көмектесуге болады

Сезімтал болыңыз. Дәл қазір баламен не болып жатқанын түсінуге тырысыңыз. Мұны мұқият жасаңыз, баланы бақылап, онымен сөйлесіңіз. Балалардың өзін-өзі бағалауына назар аударыңыз. Егер бала қандай да бір мәселемен бөліссе, оны келемеждеу немесе мұғалімді шақыру арқылы шешуге асықпаңыз, жағдайды қалай түзетуге болатынын ойлаңыз.

Балаңыздың өзін-өзі бағалауынан бастаңыз. Оған сенім ұялату маңызды. Мұны жай ғана шыдамдылықпен жасаңыз. Өзін-өзі бағалауды арттыру күрделі және ұзақ процесс.

Тәжірибеңіз туралы айтып беріңіз: достар арасындағы, әке мен анамен достық қарым-қатынасты сақтаудың мысалын келтіріңіз. Балаңызға достықты бағалауға үйретуді бастаңыз.

Мүмкін достар туралы ойланыңыз. Достықты қалай бастау керектігі туралы ойланыңыз: қонақтарды шақырыңыз, үйге апарыңыз, дәммен бөлісіңіз. Достық – беру деген сөз. Баланың бастамасын қолдаңыз.

Балаңызды қарым-қатынас жасауға үйретіңіз, қарым-қатынас дағдыларын қалыптастырыңыз. Сіздің балаңыз құрдастары үшін қызықты болуы керек, содан кейін оның достары болады.

Баланы отбасында жақсы көріп, құрметтесе, оның мұң-мұқтажына құлақ асса, басқаларды құрметтеуге тәрбиеленсе, қарым-қатынас дағдыларын дамытса, ол жалғыздық мәселесінен аулақ болады. Ал уақытша қиындықтарды жеңуге болады.

***

Первые ощущения, связанные с чувством одиночества, приходят к детям в периоды, когда они выпадают из привычного круга общения, разлучаясь с близкими им людьми. И особенно остро — во время конфликтов, часто возникающих в незнакомом коллективе. 

 Задача родителей в это время состоит в том, чтобы научить детей делиться своими переживаниями, проговаривать свои чувства. Именно это умение способно защитить ребенка от невроза и одиночества в кругу сверстников.

 Ребенок должен быть уверен в том, что он очень нужен своим родственникам, что для них важны его интересы, фантазии, мечты и чувства.

Рассмотрим возможные причины этого явления.

1. Одиночество дома. Родители заняты, гулять одному нельзя. Даже когда взрослые дома, слышишь: «найди себе занятие» или «не мешайся». Дети чувствуют свою ненужность и вместе с этим одиночество. Если ребенок не ощущает себя частью семьи, частью окружающего мира, то ему будет очень нелегко установить контакт с окружающими. Одиночество переживается иначе, если за спиной — любящая семья.

2. Выбор друзей. Часто родители вынуждают ребенка к одиночеству тем, что постоянно критикуют его друзей и диктуют, с кем можно дружить, а с кем нельзя. Только все не так просто. С одними людьми не интересно, другие сами не дружат. И опять одиночество.

3. Пренебрежение интересами коллектива сверстников проявляется и в отделении ребенка от коллектива. Современные родители так нагружают детей дополнительными занятиями, что отрывают их от общих школьных дел. Ребенок не такой, как все, он не может убирать школьный двор вместе со всеми, ведь у него шахматы или балет. Таким образом, разрушаются социальные связи на стадии их становления.

4. Несформированные навыки общения. Дети не умеют общаться: они грубы, не умеют уступать, делиться, играть. Сверстники избегают общения с такими ребятами.

                                                                Как помочь ребенку

1. Проявите чуткость. Постарайтесь понять, что происходит с ребенком именно сейчас: он не нуждается в общении или сверстники не принимают его. Сделайте это деликатно, наблюдая за ребенком, общаясь с ним. Обратите внимание на детскую самооценку. Если ребенок поделится проблемой, то не спешите ее решать путем насмешек или звонков педагогу, а подумайте, как исправить ситуацию. 
2. Начните с самооценки ребенка. Важно вселить в него уверенность. Только делайте это аккуратно и терпеливо. Повышение самооценки процесс сложный и длительный. 
3. Расскажите о своем опыте: о друзьях и подругах, приведите пример сохранения дружбы у папы и мамы. Начните учить ребенка относиться к дружбе как к ценности. 
4. Подумайте о возможных друзьях. Наверняка в классе, во дворе, в танцевальной группе есть дети, которые симпатичны ребенку, он тянется к ним, но нет возможности дружить. Подумайте, как начать дружбу: пригласить в гости, подвезти до дома, поделиться угощением. Дружба подразумевает отдачу. Поддержите инициативу ребенка. 
5. Учите ребенка общению, формируйте коммуникативные навыки. Ваш ребенок должен стать интересным для своих сверстников, и тогда у него появятся друзья.

Если ребенка любят и уважают в семье, прислушиваются к его потребностям, воспитывают уважительное отношение к окружающим, развивают навыки общения, то он избежит проблем одиночества. Он любим в семье, и уже не одинок. А временные трудности преодолимы.